Nhận định sự phát triển súng Tiều liên AK và khả năng nâng cấp súng AK với các nước có nền công nghiệp quốc phòng chưa phát triển - Phần 1
Súng tiểu liên AK Kalasnhikov được bắt đầu hoàn thiện vào năm 1946 và được tiếp nhận vào biên chế của Hồng Quân mẫu năm 1947. Được gọi với cái tên đơn giản là súng AK. Tên gọi AK-47 chưa bao giờ được thừa nhận trong lịch sử phát triển của Tiểu liên AK, nó chỉ được coi như là tên gọi quen thuộc của vũ khí.
АК
Đến năm 1959, theo kinh nghiệm sử dụng của quân đội, súng tiểu liên AK được cải tiến và nâng cấp lần thứ nhất, có tên gọi là (AKM) Tiểu liên AKM có những cải tiến đáng kể sau:
1- Thay hộp khóa nòng dập bằng một kiểu dập nổi làm giảm khối lượng của hộp khóa nòng,
2- Báng súng được nâng cao hơn so với AK47 để thuận tiện hơn về đường ngắm,
3- Đưa thêm vào bộ phận cò 1 bộ phận cơ khí làm chậm cò súng ( tăng lực bóp cò súng )
4- Đầu nòng súng được tiện ren để lắp bộ phận giảm nẩy, trong điều kiện cần thiết có thể lắp giảm thanh (PBC-1) ПБС-1
АКМ với lưỡi lê
Vào nửa đầu năm 1070, trên cơ sở của đạn M43 đã xuất xưởng loại đạn mới 5.45mm x 39, trên cơ sở các loại vũ khí đã được kiểm tra và xây dựng hạ tầng cơ sở cho sản xuất theo dây chuyền công nghiệp của súng tiểu liên và trung liên cá nhân Kalasnhikov, với yêu cầu thay đổi ở mức nhỏ nhất trong dây chuyền nhưng vẫn sử dụng loại đạn mới, từ đó thế hệ vũ khí thứ 2 của Kalasnhicov ra đời và được biên chế vào trang bị của lực lượng vũ trang Liên bang Xô Viết. Súng tiểu liên AK – 74 và AKC- 74
Trong quá trình sản xuất, thiết kế cơ bản của súng tiểu liên AK có chút thay đổi. Báng súng, trước đây được làm bằng gỗ, nay thay bằng nhựa tổng hợp. Xuất hiện mẫu súng AK – 74H dùng cho các hoạt động ban đêm, bên sườn của hộp khóa nòng có thêm giá đỡ để lắp thiết bị ngắm bắn đêm hồng ngoại.Băng đạn trước đây được chế tạo từ nhựa tổng hợp mầu da cam sẫm, nay chuyển thành mầu đen. Model cuối cùng của súng tiểu liên AK 74 tiêu chuẩn là súng tiểu liên AK-74M được biên chế vào trang bị của quân đội liên bang Nga vào những năm 1990. Súng AK-74M lập tức thay thế hoàn toàn các model AK-74, AKC-74 và AK-74H, vì AK-74M đã có những cải tiến phù hợp như: báng súng được làm bằng nhựa tổng hợp mầu đen và gập sang bên trái của súng với bộ giá đa năng để lắp các thiết bị kính ngắm quang học ngày và đêm. Rất tiếc là những cải tiến khác của AK -74M không được áp dụng, ví dụ như lẫy khóa an toàn chưa được thuận tiện và còn phát ra tiếng động, theo mẫu AK 47 ban đầu.
АК-74U
Súng tiểu liên cực ngắn AKS-74U được phát triển vào cuối những năm 1970 như một phần của chương trình thi đua cải tiến, "hiện đại hóa " trên cơ sở súng trường tự động tiêu chuẩn AK-74 (sửa đổi của AKS-74 báng gấp), đặc biệt là trang bị vũ khí cho kíp lái của xe chiến đấu, vũ khí trang bị cho các nhóm nhân viên quân sự khác như các phân đội đặc nhiệm, biệt động, bảo vệ, mà sử dụng AK-74 là quá lớn. Ngoài quân đội, các AKS-74U được sử dụng rộng rãi trong các lực lượng công an, cảnh sát, do tính nhỏ gọn, cơ động và dễ dàng cất giữ trong xe và dễ sử dụng khi di chuyển trong xe hoặc tác chiến trong các khu dân cư, nhà ở thành phố. Vì lý do, và bởi vì nó rất dễ dàng để giấu trong túi xách hoặc dấu dưới quần áo, AKS-74U được phổ biến trong các nhiệm vụ bảo vệ các yếu nhân, các quan chức cao cấp của chính phủ , cũng được những nhóm cướp, khủng bố và các nhóm tội phạm có tổ chức. Đặc biệt để dành cho các binh chủng đổ bộ đường không, đường biển và các lực lượng đặc biệt đã phát triển một phiên bản của AK 74 là-AKS 74UB, nòng súng được tiện các đường ren để gắn các bộ giảm thanh (thường được sử dụng bộ phận giảm thanh PBS-4), và thiết bị để gắn dưới nòng súng súng phóng lựu 30mm BS -1. Một số thay đổi như một thanh giá đỡ bên để gắn các thiết bị ngắm bắn ban đêm và ngày. AKS-74U được thiết kế với sử dụng tối đa sự thống nhất của các bộ phận với AK-74 / AKS-74. Súng AK74U khác với AKS-74 là: rút ngắn 2 lần độ dài nòng súng và tương ứng là bộ phận trích khí, buồng khí được đẩy về phía sau,Bộ phận đẩy về và piston được rút ngăn, và làm thay đổi lỗ trích khí, mở rộng buồng khí để đảm bảo cho hoạt động đầy về và nạp đạn được thực hiên ổn định, ko thay đổi so với tiêu chuẩn, bộ phận ngắm và thước ngắm, đầu ruổi được thiết kế bắn hiệu quả từ 200m và 400m, gắn trên nắp hộp khóa nòng. Tất cả các bộ phận cấu tạo của súng AKS-74U cấu trúc tổng thể tương tự như các bộ phận của AKS-74.
АКС-74U
Những thế hệ sau của súng trường tự động Kalasnhikov có hàng trăm mẫu, bao gồm các mẫu súng dành cho xuất khẩu và các mẫu súng cân bằng động
Mẫu dành cho xuất khẩu
АК-101 – Mẫu súng АК-74М với đạn tiêu chuẩn 5.56х45
АК-102 – Mẫu súng thu ngắn АК-74М với đạn tiêu chuẩn 5.56х45
АК-103 – Mẫu súng АК-74М với đạn 7.62х39
АК-104 – Mẫu súng thu ngắn АК-74М với đạn 7.62х39
АК-105 – Mẫu súng thu ngắn АК-74М với đạn 5.45х39
Mặc dù có rất nhiều mẫu súng xuất khẩu khác nhau, súng AK 74 với 2 mẫu đạn tiêu chuẩn 7.62х39 và 5.45х39 vẫn được trang bị cho các đơn vị thuộc lực lượng vũ trang Liên Bang Nga.
АК-101 – Mẫu súng АК-74М với đạn tiêu chuẩn 5.56х45
АК-102 – Mẫu súng thu ngắn АК-74М với đạn tiêu chuẩn 5.56х45
АК-103 – Mẫu súng АК-74М với đạn 7.62х39
АК-104 – Mẫu súng thu ngắn АК-74М với đạn 7.62х39
АК-105 – Mẫu súng thu ngắn АК-74М với đạn 5.45х39
Mặc dù có rất nhiều mẫu súng xuất khẩu khác nhau, súng AK 74 với 2 mẫu đạn tiêu chuẩn 7.62х39 và 5.45х39 vẫn được trang bị cho các đơn vị thuộc lực lượng vũ trang Liên Bang Nga.
Với các mẫu súng cân bằng động:
АК-107 – đạn 5.45х39
АК-108 – đạn 5.56х45
Nguyên lý hoạt động của súng AK cân bằng động:
АК-107 – đạn 5.45х39
АК-108 – đạn 5.56х45
Nguyên lý hoạt động của súng AK cân bằng động:
Тhông số kỹ thuật súng AK
Đối với АК-74 (АКС-74)
Cỡ nòng, mm 5.45x39
Khối lượng, kg
- Không có băng đạn 3.07 (2.97)
- Với băng đạn nạp đầy đạn 3.57 (3.47)
- Băng đạn nhựa tổng hợp 0.2
- Băng đạn bằng sắt 0.42
- Một viên đạn nặng , 10.2g
- Súng phóng lựu ГП-25 và thước ngắm ПК-А 5.33 (5.23)
Khối lượng lê AK đa dụng, Kg
- có vỏ bao 0.37
- không có vỏ bao 0.23
Chiều dài của súng, mm
- Với báng mở 940
- Với báng gấp (АКС-74) 700
- Với báng mở và lắp lưỡi lê 1105
Khối lượng, kg
- Không có băng đạn 3.07 (2.97)
- Với băng đạn nạp đầy đạn 3.57 (3.47)
- Băng đạn nhựa tổng hợp 0.2
- Băng đạn bằng sắt 0.42
- Một viên đạn nặng , 10.2g
- Súng phóng lựu ГП-25 và thước ngắm ПК-А 5.33 (5.23)
Khối lượng lê AK đa dụng, Kg
- có vỏ bao 0.37
- không có vỏ bao 0.23
Chiều dài của súng, mm
- Với báng mở 940
- Với báng gấp (АКС-74) 700
- Với báng mở và lắp lưỡi lê 1105
Chiều dài nòng súng, mm 415
Chiều dài rãnh xoắn, mm 372
Số lượng rãnh xoắn, шт. 4
Chiều dài bước rãnh xoắn, мм 200
Tốc độ bắn lý thuyết, phát./phút. 600 - 650
Tốc độ bắn chiến đấu. phát/мин.
- Bắn phát một 40
- Bắn liên thanh 100
Tầm bắn theo thước ngắm. m 1000
Tầm bắn hiệu quả, m
- Mục tiêu cao nửa thân người: 440
- Mục tiêu di động cả thân: 625
Độ chụm, МОА 2.5
Băng đạn 30
Chiều dài rãnh xoắn, mm 372
Số lượng rãnh xoắn, шт. 4
Chiều dài bước rãnh xoắn, мм 200
Tốc độ bắn lý thuyết, phát./phút. 600 - 650
Tốc độ bắn chiến đấu. phát/мин.
- Bắn phát một 40
- Bắn liên thanh 100
Tầm bắn theo thước ngắm. m 1000
Tầm bắn hiệu quả, m
- Mục tiêu cao nửa thân người: 440
- Mục tiêu di động cả thân: 625
Độ chụm, МОА 2.5
Băng đạn 30
Giới thiệu kỹ thuật
Những thiết kế khác biệt giữa súng tiểu liên AKM và AK 74 không có. AKM và KA74 là súng tiểu liên tự động hoạt động trên nguyên tắc sử dụng động lực khí thuốc, nạp đạn bằng băng đạn và làm lạnh bằng không khí
Bộ phận quan trọng nhất của súng tiểu liên là bộ phận chuyển động bằng khí thuốc với pittong gắn liền với thoi đẩy. Bộ phận dẫn thoi là bệ khóa nòng nặng gắn liền với thoi đẩy và pittong.
Buồng khí ( ống dẫn thoi) được bố trí phía trên của nòng súng, pittong chuyển động trong ống dẫn thoi và ốp lót tay trên. Bệ khóa nòng chuyển động trong ống dẫn thoi theo hai chiều lên xuống. Nhà thiết kế đã nghiên cứu chính xác khe hở giữa các bộ phận chuyển động và cố định của súng tiểu liên để đảm bảo các bộ phận hoạt động tốt trong điều kiện bị gây bẩn nghiêm trọng trong hoàn cảnh chiến trường. Còn có một khía cạnh kỹ thuật được áp dụng đảm bảo cho súng hoạt động ổn định trong những hoàn cảnh khắc nghiệp. Đó là lượng khí trích dư của khí thuốc rất lớn trong điều kiện hoạt động bình thường. Vấn đề này đã loại bỏ bộ phận điều chỉnh khí thuốc như các súng trường tự động cùng loại, và từ đó làm đơn giản hơn thiết kế của súng. Nhưng giải pháp kỹ thuật đó làm súng giật về phía sau mạnh hơn và nẩy cao hơn, làm giảm đi độ chính xác và độ chụm của loạt bắn. Và sự va đập của bệ khóa nòng nặng sẽ làm giảm đi thời gian sử dụng của hộp khóa nòng.
Nạp đạn và đóng mở nòng súng được thực hiện bằng xoay khóa nòng tại hai điểm, khi khóa nòng đẩy đạn vào nòng súng và liên kết với các mấu khóa trên hộp khóa nòng. Xoay khóa nòng được thực hiện bằng mẫu định hướng trên khóa nòng và rãnh xoắn trên thân bệ khóa nòng trong quá trình dịch chuyển của khóa nòng và bệ khóa nòng đưới lực đẩy của lò xò đẩy về. Lò xo đẩy về và thanh đỡ lò xo đẩy về còn là khóa giữ liên kết hộp khóa nòng với nắp hộp khóa nòng. Tay kéo bệ khóa nòng được gắn chặt với bệ khóa nòng và chuyển động cùng với bệ khóa nòng khi bắn.
Hộp khóa nòng của súng tiểu liên AKM được dập từ thép và được phay ở phần phía trước. Với các loại AK khác nhau thì phần dập riêng và phần phay riêng được làm riêng. Súng AK sản xuất theo seria được phay đồng bộ trên hộp khóa nòng. Rất dễ phân biệt các loại súng AK khi so sánh hộp khóa nòng được phay và được dập nếu so sánh phần phay để lắp băng đạn. Trên hộp khóa nòng phay chiều sâu hoàn toàn thẳng đứng, còn đối với hộp khóa nòng dập thì sẽ có một chút ovan theo lỗ dập.
Bộ phận cò súng đập vòng YCM của AKM cho phép tiến hành bắn phát một và bắn liên thanh. Lựa chọn bắn phát một hoặc bắn liên thanh được thực hiện bằng cần gạt bằng thép dập phía bên phải của hộp khóa nòng. Ở vị trí cao nhất nó che lỗ hất vỏ đạn của nắp hộp khóa nòng, bảo vệ súng khỏi bẩn và bụi, đồng thời khóa tay kéo bệ khóa nòng. Ở vị trí thứ hai ( AB) khóa an toàn giải phóng lẫy chẹn đuôi cò súng và súng ở chế độ bắn liên thanh. Ở vị trí cuối, khóa an toàn chẹn đuôi cò súng bộ phận khóa cò, để súng thực hiện chế độ bắn phát một. Từ súng AKM trở đi, bộ phận cò có thêm thiết kế giữ chậm búa súng khoảng vài mini giây, điều này cho phép bệ khóa nòng ổn định chắc chắn vị trí của khóa nòng sau khi di chuyển lên phía trước và đưa viên đạn vào nòng súng, tránh được tình trạng hóc đạn. Thực tế việc giữ chậm này không ảnh hưởng đến tốc độ bắn chiến đấu, và làm ổn định hơn hoạt động của súng tiểu liên
Nóng súng tiểu liên AKM trở lên được tiện ren, thời điểm ban đầu bộ phận này dùng để lắp bộ phận bắn đạn không đầu huấn luyện, hoặc lắp bộ phận bảo vệ nòng súng. Những năm 60, đầu ren AKM thường được lắp bộ phận giảm nẩy, nhằm giảm độ nẩy và độ dạt ngang của súng do sử dụng áp lực khí thuốc khi bắn liên thanh lên bề mặt của bộ phận giảm nẩy.
Ren tiện trên nòng súng còn được dùng để lắp ống giảm thanh ПБС và ПБС-1, dùng trong các chiến dịch đặc biệt. Điểm đặc biệt của AK-74 khác với các súng AK khác là ống giảm áp to và nặng, cho phép giảm phản lực của súng ở mức thấp nhất. Cho phép xạ thủ có thể bắn chính xác và bắn chụm hơn khi ở chế độ liên thanh. Điểm không tốt của ống giảm áp là nó đẩy sóng âm sang hai bên. Gây cảm giác rất khó chịu đối với những người bên cạnh xạ thủ.
